خدمات لیتوگرافی

لیتوگرافی چیست ؟

لیتوگرافی فرایندی در صنعت چاپ میباشد که در طی آن صفحه هایی فلزی از جنس آلومینیوم موسوم به زینک ساخته میشود. از این صفحه‌ها در چاپخانه برای استفاده در دستگاه چاپ افست برای انجام عملیات چاپ بر روی کاغذ استفاده میشود.

معنی کلمه لیتوگرافی چیست؟

لیتوگرافی یه کلمه یونانی به معنی حک کردن می باشد و امروزه در لاتین به معنی عکس گرفتن است.

لیتوگرافی یکی از مراحل ، قبل از چاپ افست است و به صفحات الومنیومی که با روش های خاص مکان هایی از صفحه را که نیاز داریم رنگ به خود بگیرد حکاکی میکنیم.

قسمت های حکاکی شده که رنگ را به خود میگیرند جوهر را از مخزن به صفحه کاغذی یا مقوایی منتقل میکنند.

به این صفحه زینک گفته میشود و این عمل لیتوگرافی نامیده میشود و به دلیل خاص بودنش به آن مادر صنعت چاپ می گویند.

بد نیست بدانیم فیلم و زینک یک روش زینک گیری است که مانند روش های قدیمی چاپ عکس است.

لیتوگرافی یا چاپ سنگی چیست؟

لیتوگرافی یا چاپ سنگی به تصاویری اشاره دارد که روی یک سطح صاف چاپ میشوند، این روش چاپ برپایه این اصل است که روغن و آب با هم مخلوط نمی شوند. چاپ با یک سنگ (سنگ آهک ) و یک صفحه فلزی انجام می شود.

روش کار صفحات زینک ساخته شده در لیتوگرافی

همانطور که میدانید تمام رنگ ها ازترکیب 4 رنگ قرمز ، زرد ، آبی و مشکی تشکیل می شوند .

درلیتوگرافی ورقه های زینک ( آلومینیوم ) هر ورق یک رنگ را چاپ میکند تا در نهایت با ترکیب 4 رنگ ، رنگ های دلخواه بدست آید.

این صفحات زینک شده به هیج وجه رنگ را به خود نمی گیرند ، در عوض پلیمری که روی این صفحات حک میشود رنگ را کاملا به خود جذب میکند.

سپس زینک های آماده شده که لیتوگرافی فیلم و زینک گفته می شود ، به چاپخانه انتقال میدهند تا عملیات چاپ روی کاغذ صورت گیرد.

دستگاه لیتوگرافی

دستگاهی به نام پلیت ستر ( plate setter)که دستگاه جدیدی است و بدون درست کردن فیلم مستقیما روی زینک چاپ می نماید.

کارکرد هر دو روش قبلی و جدید یکی است و بعد از ساخت زینک برای چاپ به چاپخانه ارسال می شوند.

چاپگر با استفاده از جوهر های روغنی هر رنگ روی یک سنگ یا صفحه جداگانه کار می کند. به طور سنتی این سطح صاف از یک سنگ آهک خاص تهیه میشده است، اما امروزه از صفحات چاپی آلومینیومی و سنگ های اصلی استفاده می شود.

صفحه روی یک دستگاه پرس مخصوص قرار میگیرد و سپس با غلطک های چرمی یا پلاستیکی چرخانده می شود. در مرحله بعد کاغذ روی دستگاه چاپ گذاشته می شود و از طریق پرس به صورت دستی فرآیند اجرا می شود. مانند بسیاری از فرآیندهای صنعت چاپ ، هر رنگ یک بار چاپ می شود. معمولاً روزانه یک رنگ چاپ می شود. بنابراین چاپی که از ده رنگ تشکیل شده باشد ، ممکن است انجام فرآیند حدود ۱۰ روز طول بکشد.

پس توضیحات بالا ، خوب است که بدانید تمام رنگ ها از ترکیب سه رنگ قرمز، زرد و آبی تشکیل می شوند ، در لیتوگرافی ورقه های زینک (آلومینیوم) هر ورق یک رنگ را چاپ میکند تا در نهایت با ترکیب ۳ رنگ اصلی ، رنگ های دلخواه و مورد نظر بدست آیند . سپس زینک های آماده شده در لیتوگرافی را به چاپ خانه انتقال میدهند تا عملیات چاپ روی کاغذ صورت گیرد.

مراحل لیتوگرافی با دستگاه

روش ساده ای که امروزه رایج شده استفاده از دستگاهی به نام پلیت ستر ( plate setter )است که بدون درست کردن فیلم مستقیماً زینک را می سازد.

می‌توان گفت که دستگاه پلیت ستر پرینتر زینک است ، یعنی فایل از کامپیوتر به دستگاه ارسال می شود و زینک آماده از دستگاه خارج می‌شود.

نانو لیتوگرافی چیست؟

نانو لیتوگرافی لیزری یکی از روش‌های لیتوگرافی است، که در آن حداقل ابعاد اجزای ایجادشده بر روی نمونه، از مرتبه نانومتر است.

در این روش از مواد با پاسخ نوری مناسب استفاده می‌شود، که ویژگی‌های این مواد ( مانند خواص مکانیکی، شیمیایی، الکتریکی، فیزیکی و … ) در پاسخ به تغییرات ایجادشده در شرایط محیطی تغییر می‌کند.

مزیت نانو لیتوگرافی استفاده از مواد پلیمری به جای فلزی است و همین امر باعث کاهش قیمت و ساخت سریعتر می شود.

اندازه و سایز زینک ( فیلم و زینک )

سایز و اندازه زینکی که لیتوگرافی ها تولید میکنند همان سایز فایل کار چاپی ما است.

متداول ترین سایز ها زینک:

سایز 35*25 که به این سایز نیم ورقی گفته می شود.
سایز 35*50 که به این سایز یک ورقی یاgto گفته می شود.
سایز 50*70 که به این سایز دو ورقی می گویند.
سایز 100*70 که به آن 4.5 ورقی می گویند.
سایز 140*100 هم سایز 9ورقی گفته می شود.

دسته دیگر سایز بندی های زینک عبارتند از:

سایز 30*45که به این سایز یک ورقی یا gto کوچک گفته می شود.
سایز 45*60 که به این سایز 1.5 ورقی گفته می شود.
سایز60*90 هم که سایز 3 ورقی است.
سایز 90*120 سایز 6 ورقی است.

لیتوگرافی در چاپ افست

در سال ۱۸۵۳ روشی معروف به لیتوگرافی افست (یا چاپ افست) توسط جان استراتر از انگلیس برای اولین بار ثبت شد. این روش تا دهه ۱۸۷۰ عملی نشده بود ، هنگامی که غلتک های افست لاستیکی برای چاپ روی فلزات روی دستگاه های تخت و مسطح استفاده می شدند. در سال ۱۸۶۰ ، فرایند انتقال دهنده عکس اختراع شد و این امکان را به وجود آورد تا یک تصویر عکاسی روی کاغذ ویژه با جوهر نمایش داده شود و به چاپ برسد. شش سال بعد ، اولین صفحه نمایش نیمه سنگی لیتوگرافی در انگلستان مورد استفاده قرار گرفت.

لیتوگرافی افست گرچه درحال تکمیل شدن از همان فرآیندهای شیمیایی با نسخه دستی میباشد ، اما یک فرایند جداگانه و کاملاً متفاوت است. چاپ افست روشی است که در صنعت برای چاپ کتاب ، مجله مورد استفاده قرار می گیرد. این ماشین آلات و تجهیزات پیچیده ای نیاز دارند و فقط توسط چاپگران و افراد متخصص مورد استفاده قرار می گیرند تا فرآیند چاپ را انجام دهند.

توضیحی کوتاه از مراحل لیتوگرافی

همان طور که تا الان متوجه شدیم لیتوگرافی یکی از مراحل واسط در چاپ افست میباشد.

چند نکته کاربردی درباره لیتوگرافی

o لیتوگرافی به دلیل خاص بودنش به مادر صنعت چاپ معروف است

o لیتوگرافی از واژگان یونانی و از ترکیب دو کلمه لیتوس λίθος (líthos, “stone”) به معنای «سنگ» و کلمه گرافیا ( γράφειν (gráphein, graphia) به معنای «نوشتن» ساخته شده‌است.

به زینک گیری در لیتوگرافی فیلم و زینک نیز گفته مییشود.

فیلم و زینک یک روش زینک گیری است که مانند روش های قدیمی چاپ عکس است.

o تاریخچه لیتوگرافی در ایران

لیتوگرافی در زمان قاجاریه و در پادشاهی فتحعلی شاه قاجار بود که از اروپا به ایران راه یافت و نخستین بار عباس میرزا نایب‌السلطنه، محمد صالح بن حاج محمد باقر خان شیرازی معروف به میرزا صالح شیرازی را به مسکو فرستاد تا دستگاه لیتوگرافی را با خود به ایران آورد. این شخص دستگاه لیتوگرافی را به تبریز آورد و اولین چاپخانه سنگی را در ایران برپا نمود.

اولین چاپ لیتوگرافی در تبریز صورت گرفت و آنهم چاپ قرآن در سال ۱۲۵۰ قمری و کتاب زاد المعاد در سال بعد از آن بود. چندسال بعد از اولین چاپ لیتوگرافی در تبریز ، آقای «عبدالعلی» نامی اسباب لیتوگرافی را با خود به تهران آورد و در همان سال کتاب «تاریخ معجم» و پس از آن «پطر کبیر» را به چاپ رسانید. کتاب «حدیقهالشیعه» تألیف «مقدس اردبیلی» یکی دیگر از کتب لیتوگرافی است که در طی همان سال ها در تهران به چاپ رسیده‌ است.

پس از آن لیتوگرافی در مدت کوتاهی در دیگر شهر های ایران رواج یافت، به طوری که به مدت نیم قرن، تنها روش چاپ در ایران محسوب میشد ، به طور کلی تا اواخر دوره قاجاریه هر چه در ایران به چاپ می‌رسید لیتوگرافی بود.

چاپ سربی در اوائل ظهور، به علت دشواری در چیدن حروف فارسی و غلط گیری و همچنین دقت و ممارستی که لازمه چاپ سربی بود، چندان رواجی نیافت، در حالی که هزینه نازل و سهولت کار با لیتوگرافی ، این روش را در مدت کوتاهی بر چاپ سربی مسلط کرد. در لیتوگرافی نقاشان و خطاطان و خوشنویسان می‌توانند با مرکب، هنر خود را در سرلوح، ترنج اندازی آغاز و انجام کتاب، و همچنین در تصاویر، به حد اعلای نفاست و زیبایی برسانند.